Döner Nedir? Sokak Yemekleri 3

Osmanlı İmparatorluğu’nda keşfedilen dönerin tarihi 17. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Yapılan ilk dönerlerde, baharatlı et dilimleri cağ kebabındaki gibi yatay bir şişe geçirildi. Dikey şişte döner yapımı ise 1850’li yıllardan sonra başlamıştır. Türkiye’nin Bursa şehri genellikle dikey şişte yapılan döner kebabın doğum yeri olarak kabul edilir. Yavuz İskenderoğlu’na göre, dedesi İskender Efendi dikey şişe geçirilmiş döner kebabın mucididir. İskender Efendi çocukken babasının restoranında pişirilen kuzuları yatay değil de dikey şişe geçirmeyi akıl etmiştir. Dikey kebap başarılı olmuş ve yıllar sonra döner kebap olarak bilinmeye başlamıştır. Bununla beraber, 1830’lu yıllarda Kastamonulu Hamdi Usta da dikey döner kebabı icat etmiş olabilir.

Dönerin Arap mutfağındaki benzeri şavurma olarak adlandırılır. 1930’lu yıllardan beri farklı kıtalarda da yapılan şavurma, o zamandan beri Meksika’da Lübnanlı göçmenler tarafından satılmaktadır. Dönerin Yunanistan’a 1920’li yıllardaki nüfus mübadelesi ile beraber geldiği düşünülmektedir. Zamanla Yunanistan’da döner, gyrios adıyla satılmaya başlamıştır.

Döner kebap İstanbul’da popülerleşmeye başlaması icadından yaklaşık 100 yıl sonra olmuştur. Dönerin İstanbul’da popülerleşmesi büyük ölçüde Beyti Güler’in İstanbul’da döner restoranı açmasıyla gerçekleşti. 1945’te açılan restoran kısa sürede gazeteciler tarafından keşfedildi. Gazetecilerin restoranı keşfetmesiyle beraber restoran krallara, başbakanlara, film yıldızlarına ve ünlülere döner ve diğer kebap yemeklerini servis etmeye başladı. Döner, 1965’li yıllardan beri İstanbul’da sandviç formunda satılmaktadır.

Döner kebabın dünya genelinde sandviç formunda bir “fast food” olarak satılması 20. yüzyılın sonlarında başladı. Londra’daki ilk döner kebapçısı 1966 yılında, diğer büyük şehirlerdeki kebapçılar ise 1970’li yılların sonlarında açılmaya başladı. Bununla beraber gyros 1971’de Yunanistan ve New York’ta popülerdi. Döner’in Yunan-Kanada versiyonu olan donair 1972’de keşfedildi. Kısa sürede Halifax şehrinin ulusal yemeği haline gelen donair, ülke çapında yayıldı. 1960’lı yıllarda şavurmadan türeyen taco al pastor Meksika’da yaygınlaştı.  19. yüzyıl Osmanlısında icat edilen döner, Arap şavurmasına, Yunan girosuna ve Meksika’nın taco al pastoruna ilham olmuştur.

 

Döner Nasıl Yapılır?

Yapımı için malzemeler

Nasıl yapılır?

Marinesı için;

-İlk önce etinizi ince yaprak gibi kesip marine edeceğiniz kaba alın.
-Üzerine sütü, yağı,soğan suyunu, karabiber,pul biber ve tuzu ekleyin.
-İyice karıştırıp üzerine streç film ile kapatıp bir gün buzdolabında bekletin.
-Bir gün bekleyen etleri bir şişe dizin.
-Döküm tavanızın altını açıp ısınmasını bekleyin.
-Tavanız ısındıktan sonra etinizi tavanıza ekleyin.
-Her yönü iyice karamelize olana kadar tavanızda pişirin.
-Etin pişen kısımlarını bıçak yardımı ile kesip, pişmeyen kısımlarını tekrar tavanıza alıp pişmeye bırakın.
-Bu işlemi etimizin hepsi pişene kadar sürdürüyoruz.

Sosu yapmak için;

-Sos tavanıza yağ, kıydığınız sarımsakları alıp 1 dakika kadar kavurun.
-Daha sonra domates salçasını ilave edip 2 dakika kadar da bu şekilde kavurun ve suyunu, şekerini, karabiberini ekleyip kısık ateşte kıvam almasını bekleyin.
-Pişen etler ve sostan sonra iki adet döner ekmeğini alın.
-Üzerine sürmek için; zeytinyağı, pul biber, kıyılmış maydanoz karışımı hazırlayıp iki ekmeğin de her yerine sürün.
-Ekmeklerinizi ısıtın veya kızartın.
-Isıttığınız ekmeklerinizi üst üste koyup üzerine sumaklı soğanlarınızı, doğradığınız domatesi, kıydığınız maydanozu, nanenizi, etlerinizi de ekleyip ve en son olarak üzerine sosu döküp dürüm yapın.

Püf noktaları;

-Evde et döner yapmanın püf noktalarına gelirsek; etinizi çok ince dövmeniz gerekir.
-Tuz ve yağ oranı eşit kullanılmalı.
-Yumuşak ve lezzetli bir döner için eti terbiyede bekletmek şarttır.
-Et seçimi ister bonfile ister antrikot (biftek) olması gerekir.
-Kaliteli döner çiğ olduğunda parlamak ve kırmızı renge dönüşür.
-Pişme süresi ise uzun olmamalı. Eğer fazla pişerse döner kurur ve sertleşir.